Anayasa değişikliği cumhurbaşkanının onayına sunuldu

Nurdan Eroğlu

AK Parti Bartın Milletvekili ve TBMM Adalet Komisyonu Üyesi Yılmaz Tunç, Cumhurbaşkanlığı Sistemi ve anayasa değişikliğiyle ilgili CHP ve HDP’nin ileri sürdüğü Tek Adamlık” iddiasının tamamen bir yalandan ibaret olduğunu söyledi. Tunç, “5 yılda bir seçimle gelen, Meclis tarafından soruşturulabilen bir Cumhurbaşkanlığı sisteminin tek adamlığa yol açacağını söyleyenlere bu millet inanmaz” dedi. CHP, AK Parti HDP arasında “Tek adamlık” tartışması devam ederken TBMM'de tartışmalı bir şekilde kabul edilen anayasa değişikliğini onay için Cumhurbaşkanlığı'na gönderildi.

“EN FAZLA İKİ DÖNEM SEÇİLEN DİKTATÖR OLMAZ”

AK Parti Bartın Milletvekili ve TBMM Adalet Komisyonu Üyesi Yılmaz Tunç, Cumhurbaşkanlığı Sistemi ve anayasa değişikliğiyle ilgili CHP ve HDP’nin ileri sürdüğü Tek Adamlık” iddiasının tamamen bir yalandan ibaret olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminin en demokratik hükümet sistemi olduğunu belirten Tunç, “Cumhuriyet rejimine en uygun modeli getiriyoruz, millet, hem Cumhurbaşkanı’nı yani hükümeti doğrudan kendisi belirleyecek, hem de Meclisi yani Milletvekillerini aynı gün yapılacak seçimlerde belirleyecek, bunun neresi Cumhuriyete aykırı, millet icraatlarını beğenirse ikinci kez 5 yıllığına tekrar seçecek, ancak bir kişi iki dönemden fazla seçilemeyecek, bu millet tek adamlığa ve diktatörlüğe fırsat verecek bir millet değil, ülkesine hizmet edeni baş tacı yapar, ülkesine faydası olmayanı da sandığa gömer” dedi.

“MECLİS CUMHURBAŞKANI’NI SORUŞTURABİLECEK”

Yeni sistemde Meclisin cumhurbaşkanını soruşturabileceğini kaydeden Yılmaz Tunç, “Cumhurbaşkanı, mevcut parlamenter sistemde sorumluluğu olmayan bir kişi, sadece vatana ihanetten soruşturma açılabiliyor.  Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanını, yardımcılarını ve bakanlarını görevleri ile ilgili işledikleri her türlü suçtan soruşturulabilmesi imkanı getiren bir sisteme muhalefetin hayır demesini gerçekten anlamak mümkün değil.  Şu anda Cumhurbaşkanının yaptığı işlemler aldığı kararlar yargı denetimine tabi değil. Anayasa değişikliği ile artık tüm kararları için yargı yolu açılacak. Hukuk devletini güçlendirecek bu değişikliği milletimiz gayet iyi anlıyor. Anlamayanlar da referandum sandıklarından çıkacak sonuçlardan sonra anlamış olacaklar” şeklinde konuştu.

TEKLİF CUMHURBAŞKANININ ONAYINA SUNULDU

Nisan ayında yapılması planlanan referandum öncesinde CHP, AK Parti HDP arasında “Tek adamlık” tartışması devam ederken TBMM'de tartışmalı bir şekilde kabul edilen anayasa değişikliğini onay için Cumhurbaşkanlığı'na gönderildi. 18 maddelik Kanun, TBMM Kanunlar ve Kararlar Başkanlığınca son okumaları yapıldıktan sonra, TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın tarafından imzalandı. Bundan sonraki süreçte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kanunu onaylamak ya da iade etmek için 15 günlük süresi bulunuyor. Cumhurbaşkanının kanunu onaylaması durumunda, kanun halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazete'de yayımlanacak. Halkoylaması, Anayasa değişikliği Kanununun Resmi Gazetede yayımını takip eden 60. günden sonraki ilk pazar günü yapılacak. Halkoylamasının 9 ya da 16 Nisan tarihinde yapılması bekleniyor.

İŞTE KISACA 18 MADDELİK DEĞİŞLİK!

MİLLETVEKİLİ SAYISI  600'E ÇIKARILACAK

Peki 18 maddelik  Anayasa Değişikliği Teklifinde neler yer alıyor?  Teklif, anayasanın "yargı yetkisi" başlığında değişiklik yapıyor. Yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hüküm, "bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değişiyor. Söz konusu teklifle milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak. Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek. "Askerlikle ilişiği olanların" milletvekili adaylığına başvuramaması öngörülüyor. Anayasanın "TBMM'nin seçim dönemi" başlıklı maddesi, "TBMM ve cumhurbaşkanının seçim dönemi" olarak değiştiriliyor.

SEÇİMLER  5 YILDA BİR YAPILACAK

Seçimler 4 yılda değil, 5 yılda bir yapılacak. Cumhurbaşkanı seçimleri de 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilecek. Teklifte, TBMM'nin görevleri ve yetkileri; "kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek" olarak sıralanıyor.

MECLİS DENETİM YETKİSİNİ KULLANACAK

Düzenlemeyle kuvvetler ayrılığı prensibine uygun olarak yasamanın yürütmeyi denetlemesi ile Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermesi, yasamanın görev ve yetkileri arasından çıkarılıyor. TBMM, Meclis Araştırması, Genel Görüşme, Meclis Soruşturması ve Yazılı Soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru, denetleme yetkisinden çıkarılacak.

CUMHURBAŞKANININ ADAYLIĞI VE SEÇİMİ NASIL OLACAK?

Teklife göre, cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erecek.

CUMHURBAŞKANININ PARTİSİ İLE İLİŞİĞİ KESİLMİYOR

Düzenleme ile cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin kesilmesine yönelik düzenleme kaldırılıyor. Teklifle anayasanın "cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine" ilişkin maddede de değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına, "devlet başkanı" sıfatı getiriliyor.

CUMHURBAŞKANININ KARARNAME ÇIKARMA YETKİSİ

Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve görevlerine son verecek. Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak, görevlerine son verecek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleyecek

CUMHURBAŞKANI HAKKINDA SORUŞTURMA AÇILABİLECEK

Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanınca atanacak ve görevden alınacak. TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'ne göre, cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. TBMM, üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.

YÜCE DİVAN YARGILAMASI 3 AY İÇİNDE TAMAMLANACAK

Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim kararı alamayacak. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanının görevi sona erecek.

İKİ SEÇİM BİR ARADA OLACAK

Meclis, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verilebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte gerçekleştirilecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacak.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN CEZAİ SORUMLULUKLARI

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleri ile ilgili suç işledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşecek ve üye tam sayısının 5'te 3'ünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek. TBMM, üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek. Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erecek.

 OHAL SÜRESİ, 6 AYI GEÇMEYECEK

Cumhurbaşkanı; tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edebilecek.

SINIRLAMALARA TABİ OLMAYACAK

Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile Anayasanın 15. maddesindeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenecek. Olağanüstü hallerde çıkarılabilecek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinin tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmayacak. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu olacak. Kurulun 4 üyesi cumhurbaşkanınca, 7 üyesi ise TBMM tarafından seçilecek.

HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULUNUN İSMİ DEĞİŞECEK

TBMM Anayasa Komisyonunda kabul edilen teklifle Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısında değişikliğe gidiliyor. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek.

CUMHURBAŞKANI BÜTÇE KANUN TEKLİFİNİ TBMM'YE SUNACAK

Kamu idarelerinin ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak. Bütçe kanununa, bütçeyle ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM'ye sunacak.

 BAKANLAR KURULU KALKIYOR 

Teklifle, önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor, kimi maddelere yeni ibareler ekleniyor, bazı ibareler ise metinden çıkarılıyor. Önerilen sistemde, Bakanlar Kurulu olmayacak. Yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılacak ve yerine getirilecek. Sıkıyönetim, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, tasarı, kanun hükmünde kararname ibareleri çıkarılıyor.

ANAYASA MAHKEMESİ EN AZ 10 ÜYEYLE TOPLANABİLECEK

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, en az 12 yerine 10 üyeyle toplanabilecek.

MİLİ GÜVENLİK KURULUNUN YAPISI DEĞİŞTİRİLECEK

Mili Güvenlik Kurulunun (MGK) yapısında da değişiklik yapılıyor. MGK'da Jandarma Genel Komutanı yer almayacak. MGK, cumhurbaşkanının başkanlığında, cumhurbaşkanı yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından kurulacak. MGK Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenecek.

ANAYASA MAHKEMESİNİN YAPISIYLA İLGİLİ DÜZENLEME DE VAR

Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetleyecek, bireysel başvuruları karara bağlayacak.

 TBMM VE CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ 2019'DA

TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019'da yapılacak.

DEVLET DENETLEME KURULU İLE İLGİLİ DÜZENLEME YAPILIYOR

Devlet Denetleme Kurulu (DDK), inceleme, araştırma ve denetlemenin yanında idari soruşturma da yapabilecek. Silahlı Kuvvetler de DDK'nın görev alanı içine alınacak. DDK'nın başkan ve üyeleri cumhurbaşkanınca atanacak. Kurulun işleyişi, üyelerinin görev süresi ve diğer özlük işleri, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

GENSORU VE MECLİS SORUŞTURMASI DA YOK

Bakanlar Kurulunun yanı sıra gensoru, başbakan ve bakanlar hakkında Meclis Soruşturması açılmasına ilişkin düzenlemeler de anayasadan çıkarılıyor.

HAKİMLER VE SAVCILAR KURULU ÜYELERİ EN GEÇ 30 GÜN İÇİNDE SEÇİLECEK

Hakimler ve Savcılar Kurulu üyeleri, en geç 30 gün içinde seçilecek.