Bartınlıları nisanda referandum bekliyor

Nurdan Eroğlu

18 maddeden oluşan anayasa değişikliği teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisinde 339 oyla kabul edilerek yasalaştı. Peki, bundan sonraki süreçte neler olacak? Teklif önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayına sunulacak.  15 günlük yasal süresi bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onaylamasının ardından referandum tarihi belirlenecek. Referandumun, Resmi Gazete'de yayımını takip eden 60'ncı günden sonraki ilk pazar günü yapılması gerekiyor. Referandumun nisan ayına denk geleceği düşünülürken Bartınlılar en geç nisanda yeniden sandık başına gidecek ve anayasa değişikliği için ya evet ya da hayır oyu kullanacak.

18 maddeden oluşan anayasa değişikliği teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda 339 oyla kabul edilerek yasalaştı. TBMM Genel Kurulunda teklifin tümü üzerinde yapılan gizli oylamaya 488 milletvekili katıldı. Katılan milletvekilleri arasında AK Parti Bartın Milletvekili Yılmaz Tunç ve CHP Bartın Milletvekili Rıza Yalçınkaya’da yer aldı.  Oylamada 339 kabul, 142 ret oyu kullanıldı; 5 oy boş çıktı, 2 oy ise geçersiz sayıldı. Meclis Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı, oyların usulüne göre kullanıldığını ve teklifin kabul edildiğini duyurdu. AK Partili milletvekilleri, oylama sonucunu ayakta alkışlayarak karşılarken AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Binali Yıldırım, teşekkür konuşması yapmak üzere kürsüye geldi.

YILDIRIM: “HALKIMIZ SON SÖZÜ SÖYLEYECEK”

Anayasa değişikliğinde kararın artık millette olduğunu ifade eden Başbakan Yıldırım, “Burada bir anayasa değişikliği yapmadık. Bir anayasa değişikliği teklifi yaptık. Anayasayı değiştirecek olan aziz Türk milletidir. Biz üzerimize düşen görevi yaptık, asıl görevi milletimize arz ediyoruz. Şimdi söz milletindir, yetki milletindir, karar milletindir, mühür milletin elindedir. Halkımız son sözü söyleyecek, son kararı verecektir. Türk milleti, cumhuriyetin kazanımlarına aşık bir millettir. Millet sandık her önüne geldiğinde, istisnasız olarak en doğru kararı verdi. Millet bu anayasa değişikliği konusunda da en doğru kararı verecektir. Milletin vereceği karar en isabetli karar olacaktır. Millet her şeyin en iyisini bilendir. Mecliste oylama sırasında çalışan, hizmet veren herkese teşekkür ediyorum. En büyük teşekkür yüce Türk milletinedir. Artık karar milletimizindir, milletin verdiği karar başımız gözümüz üzerinedir. Bu anayasa değişikliğinin Türkiye'nin aydınlık yarınları için uğurlu olmasını diliyorum” dedi.

BARTINLILAR NİSAN YİNE SANDIK BAŞINA GİDECEK

Peki bundan sonra referandum süreci nasıl işleyecek?  Teklifin tümünün 330'un üzerinde oyla kabul edilmesiyle referandum süreci de başladı. Teklif önce Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sunulacak. Cumhurbaşkanı'nın 15 günlük yasal süresi bulunuyor. Referandum tarihi de buna göre şekillenecek. Referandumun, Resmi Gazete'de yayımını takip eden 60'ncı günden sonraki ilk pazar günü yapılması gerekiyor. Referandumun nisan ayına denk geleceği düşünülürken tüm Türkiye’de olduğu gibi Bartınlılar da en geç nisanda yeniden sandık başına gidecek ve anayasa değişikliği için ya evet ya da hayır oyu kullanacak. Seçim süreci Yüksek Seçim Kurumu tarafından belirlenecek. Siyasi partilerin illerdeki temsilcileri de Yüksek Seçim Kurumunun belirleyeceği takvime göre sahaya inip halka anayasa değişikliğini anlatacak ve halktan ya evet ya da hayır oyu vermesini isteyecek.

KENAN DURSUN SİSTEMLE İLGİLİ HALKI BİLGİLENDİRDİ

Bartın nezdinde ise cumhurbaşkanlığı sistemiyle ilgili halkı bilgilendirme ziyaretleri ise çoktan başladı. İl Genel Meclisi Başkanı Kenan Dursun bu kapsamda Bartın Merkeze bağlı Gecen, Çestepe ve Beşköprü Köylerini ziyaret etti. Gecen Köyü ziyaretinde Dursun’a AK Parti Merkez İlçe Başkanı Ali Eyüp Ustaoğlu, İl Kadın kolları Başkanı Yasemin Dora Kurtkaya ve İlçe Başkan Yardımcısı Nurettin Kabataş da eşlik ederken Kenan Dursun, vatandaşlara cumhurbaşkanlığı sistemiyle ilgili bilgilendirmede bulundu. Dursun, ziyaretleriyle ilgili olarak “Bizleri köylerinde misafir eden tüm muhtarlarımıza ve halkımıza sonsuz teşekkür ediyoruz” dedi.

MADDE MADDE ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ TEKLİFİ

18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin içeriğinde neler yer alıyor? İşte madde madde anayasa değişikliği teklifi!

Teklifinin 1. maddesine göre, Anayasa'nın "yargı yetkisi" başlığında değişikliğe gidilecek. 
Buna göre, yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hüküm, "bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değişecek.

Teklifin 2 Maddesi ile milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak.

Teklifin 3. Maddesine göre, milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek. "Askerlikle ilişiği olanlar" milletvekili adaylığına başvuramayacak.

Teklifin 4. Maddesi Anayasa'nın "TBMM'nin seçim dönemi" başlıklı maddesi, "TBMM ve cumhurbaşkanının seçim dönemi" olarak değişiyor. TBMM seçimleri 4 yılda değil, 5 yılda bir yapılacak. Cumhurbaşkanlığı seçimleri de TBMM seçimleri gibi 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilecek. Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde, belirtilen usule göre ikinci oylama yapılacak.

Teklifin 5. Maddesiyle, TBMM'nin görevleri ve yetkileri, "kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek" olarak sıralanıyor.

Teklifin 6. Maddesiyle, Anayasanın TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin maddesindeki değişiklik ile yasamanın belli bir konuda Meclis Araştırması yapması, Genel Görüşme açarak Genel Kurulda görüşmesi ve milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların cevaplaması istemiyle yazılı soru sorması yeniden düzenleniyor. Buna göre, TBMM, "Meclis Araştırması", "Genel Görüşme", "Meclis Soruşturması" ve "Yazılı Soru" yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak, "Gensoru" denetleme yetkisinden çıkarılacak.​

Teklifin 7 Maddesiyle, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin 7. maddesi ile cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin kesilmesine yönelik düzenleme kaldırılıyor. Değişiklikle cumhurbaşkanının seçilme şartları da belirleniyor.

Teklifin 8.  Maddesine  göre, Anayasanın, "cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine" ilişkin maddede değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına "devlet başkanı" sıfatı getiriliyor. Devletin başı olan cumhurbaşkanına, yürütme yetkisi de veriliyor.

Teklifin 9. Maddesiyle, Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşüp ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verecek. Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclis'teki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak. Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis Başkanlığına sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek.

Teklifin 10. Maddesine göre, cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45 gün içinde cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar cumhurbaşkanı yardımcısı, cumhurbaşkanlığına vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanacak. Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa, TBMM seçimi de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenecek.

Teklifin 11'inci maddesine göre, TBMM, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. Seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve cumhurbaşkanının yetki ve görevleri, yeni Meclisin ve cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam edecek. Bu şekilde seçilen Meclis ve cumhurbaşkanının görev süreleri de 5 yıl olacak.

Teklifin 12. maddesi ile Cumhurbaşkanı ve TBMM'ye karşılıklı olarak fesih yetkisi veriyor.  Cumhurbaşkanı ve TBMM, yeni seçilen Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri göreve başlayana kadar görevine devam edecek.  TBMM, üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler birlikte yapılacak.

Teklifin 13. maddesine göre, disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.

Teklifin 14. Maddesi HSYK'nin yapısında değişiklik öngörüyor.

Teklifin 15. Maddesi Cumhurbaşkanı'nın bütçe yetkisini düzenliyor.

Teklifin 16. maddesine göre, önerilen sistemde, "Bakanlar Kurulu" olmayacak. Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılacak ve yerine getirilecek. "Sıkıyönetim", "Askeri Yargıtay", "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi", "tasarı", "kanun hükmünde kararname" ibareleri çıkarılacak. Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şura kararlarının yargı denetimi dışında olacağı hüküm de yürürlükten kalkıyor.

Teklifin 17. maddesine göre, TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak. Seçimin yapılacağı güne kadar milletvekillerinin ve cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Meclisin seçim kararı alması halinde, 27. Yasama Dönemi Milletvekili Genel Seçimi, cumhurbaşkanı seçimiyle beraber yapılacak. TBMM, anayasa değişikliği teklifinin kanunlaşıp yayımı tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde değişikliklerin gerektirdiği Meclis İçtüzüğü'nü ve kanuni düzenlemeleri gerçekleştirecek. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenleneceği belirtilen değişiklikler ise cumhurbaşkanının göreve başlama tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde cumhurbaşkanı tarafından düzenlenecek.

Teklifin 18. Maddesine göre, "cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesileceğine" dair hükmü  kaldırılacak.

Değişikliğin yayımı tarihinde; mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim, tasarı, kanun hükmünde kararname, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler de TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda cumhurbaşkanının görevi başladığı tarihte yürürlüğe girecek. Milletvekili sayısının 600'e çıkarılması, TBMM seçimleri ve cumhurbaşkanı seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılması, cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimine ilişkin değişiklikler, beraber yapılacak ilk TBMM ve cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarihten itibaren geçerli olacak.