Encümen, kayış başkanlığında toplandı

Nurdan Eroğlu

İl Encümeni, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri İbrahim Kayış başkanlığında toplandı. Özel İdare’de yapılan toplantıda 7 madde görüşülüp karara bağlanırken İl Özel İdaresi’ne 175 bin TL tutarında İnsansız Hava Aracı (DRONE) alınması kabul edildi. Özellikle askeri alanda kullanılan İHA’lar son zamanlarda yangın söndürme çalışmaları ve arama-kurtarma çalışmalarında kullanılmaya da başlandı.

İl Encümeni, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri İbrahim Kayış başkanlığında toplandı. Özel İdare’de yapılan toplantıya Encümen üyeleri Hikmet Özdilkural, İrfan Ekmekçi, Ayhan Kuş ve Erol Keserci katıldı. Toplantıda ayrıca Mali Hizmetler Müdür Vekili Serap Birinci ve Sağlık İşleri Müdür Vekili Yavuz Keleş de hazır bulundu. Toplantıda İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğüne ait; Mülkiyeti İl Özel İdaresine ait, Ulus İlçe Özel İdare İşhanı zemin katında bulunan işyerinin ihalesi yapıldı oybirliği ile kabul edildi. Merkez Ecikler köyü sınırları içerisinde bulunan, mülkiyeti Muharrem Susam'a ait olan taşınmazın ifrazı konulu evrak oybirliği ile kabul edildi. Merkez Furunlu köyü sınırları içerisinde bulunan, mülkiyeti Hasan Kara'ya ait olan ifrazı konulu evrak oybirliği ile kabul edildi. Ulus İlçesi Köklü köyü sınırları içerisinde bulunan, taşınmaz hakkında dosyadaki bilirkişi raporu çerçevesinde ifrazı konulu evrak  oybirliği ile kabul edildi. Merkez Sütlüce köyü sınırları içerisinde bulunan, mülkiyeti Rıfat Üstünsoy-Pakize Altunbaş ve müştereklerine ait olan taşınmazların tevhid edildikten sonra ifrazı konulu evrak  oybirliği ile kabul edildi. Sağlık İşleri  Müdürlüğüne ait Merkez Terkehaliller Köyünde bulunan ve ruhsat sahipliğini M. Halit Akgün'ün yaptığı içkili istirahat ve eğlence yerine idari para cezası verilmesi oybirliği ile kabul edildi. Mali Hizmetler Müdürlüğüne ait; İnsansız Hava Aracı (DRONE) alınması projesinin 2017 Mali Yılı Ek Çalışma ve Yatırım Programına eklenmesi ve  175 bin  TL ödeneğinin karşılanması oybirliği ile kabul edildi.

İHA’LAR UZAKTAN KUMANDA EDİLİYOR

Peki İnsansız Hava Aracı (İHA) nasıl bir araç? Ne zaman ve kim tarafından üretildi? Üretiliş amacı ne? Özellikleri neler? İşte o soruların cevabı!

İnsansız Hava Aracı (İHA), genel olarak bilinen adıyla drone uzaktan kumanda edilen bir tür uçak. İHA'lar iki sınıfa ayrılıyor.  İlki uzaktan kumanda edilerek uçan, diğeri ise kendiliğinden belli bir uçuş planı üzerinden otomatik olarak hareket edebilen uçaklar. Keşif amaçlı üretilen İHA'lar günümüzde birçok saldırı görevinde de kullanılmakta. Militanlara karşı birçok başarılı saldırı gerçekleştiren bu hava araçları çoğu zaman sivil hedefleri de vurarak insan ölümlerine neden oluyor.

YANGIN SÖNDÜRME AMAÇLI DA KULLANILIYOR

İHA'lar bunun yanında son zamanlarda yangın söndürmek amaçlı olarak da kullanılmakta. Bu araçlar genellikle normal savaş uçakları için zor, kirli ve tehlikeli görevlerde kullanılıyor.  Günümüzde çok farklı şekil, ebat, konfigürasyon ve karakterde araçlar üretilmekte. Bağımsız kumanda sistemleri çok geliştirilmiş. Öncelikle İHA'lar tekrar kullanılabilir. Mürettebatsız olarak kontrol edilerek durmadan belli bir irtifada uçabilir. Ayrıca bu araçlar jet motoru veya iki zamanlı motor yardımıyla uçar. Bunun yanında seyir füzeleri her ne kadar insansız ve uzaktan kumanda ile yönetiliyor olsalar bile İHA olarak sınıflandırılmazlar.

İHA’LARIN TARİHÇESİ

 İlk İHA'lar  Low tarafından 1916 yılında geliştirilmiştir.[3] Takip eden yıllarda ise sınırlı sayıda üretilen Hewitt-Sperry otomatik uçak I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmıştır. 1935 yılında ise film yıldızı ve model uçak tasarımcısı Reginald Denny ilk ölçekli RPV modelini geliştirmiştir. II. Dünya Savaşı süresince çok fazla miktarda uçak üretilmiş, bunlar trenleri korumak amacıyla uçaksavar ve saldırı görevlerinde kullanılmıştır. Jet motoru bulunan ilk model 1951 yılında Teledyne Ryan firması tarafından geliştirilen Firebee I'dir. 1955 yılında ise başka bir firma Beechcraft ABD Deniz Kuvvetleri için Model 1001 modelini üretmiştir.  Bununla beraber bu araçlar Vietnam Savaşı süresince birer uzaktan kumandalı uçak olmaktan daha ileriye gidemediler. 980'li ve 1990'lı yıllarda olgunlaşan ve küçültülen bu araçlar özellikle Amerikan askerî çevrelerin ilgisini çekmeye başlamıştır. Bunun en önemli nedeni İHA'ların uçaklara nazaran çok daha ucuz olması ayrıca riskli görevler sırasında yetişmiş mürettebat kaybını sıfıra indirmesidir. Genel olarak keşif ve gözetleme amacıyla kullanılan bu araçlar günümüzde silahlandırılmaktadır. Örneğin MQ-1 Predator modeli araçlar üzerine AGM-114 Hellfire havadan-karaya füze takılmaktadır. Zırhlı ve silahlı bu araçlara insansız hava muharebe aracı (İHMA) denilmektedir.

AVANTAJLARI VE BUGÜNKÜ DÖNÜŞÜM

İnsansız teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasının altında gelişen teknolojinin sağladığı imkânla birlikte bazı maliyetli ya da sorunlu kalemleri aşabilmenin getirisi bulunmaktadır  İnsansız uçakların otonom ya da bir yer istasyonu aracılığıyla kontrol edilebiliyor olması insanlı uçakların idamesi için gerekli yaşamsal sistemler ve kokpit için gerekli yer ve mürettebatın getirdiği ağırlık yükü gibi maliyet kalemleri, insanlı uçakların manevra ve operasyon kabiliyetinin insan kabiliyetleriyle sınırlanması gibi operasyonel kabiliyetle ilgili kalemler, düşman tarafından fark edilme ya da vurulabilme olasılığının düşük olması üstünlük kalemleri İHA'ları daha tercih edilir kılmaktadır.

İNSANSIZ HAVA ARAÇLARI PİLOT YETİRMEYE GÖRE DAHA UCUZ

Daha da önemlisi, insansız hava araçlarının zayiat maliyetidir. Tüm dünya ordularında yetiştirilmesi en maliyetli personel gruplarından birisi pilotlardır. Bir pilotun yetişmesi çok büyük maliyetlere karşılık gelir. Bu sebeple hava aracıyla zayiatıyla birlikte yetişmiş personelin de zayi olması ordular için hem maddi hem de kabiliyet olarak büyük kayıptır. İnsansız Hava Araçları, zayiat maliyetinin düşük olması açısından da orduları cezbetmektedir. İHA’lar tarihte birçok kez düşman hava savunma unsurlarının oyalanmasında, asıl taarruz unsurlarının ateş hattını geçebilmesi için yem olarak kullanılmasında çok büyük rol oynamışlardır. Gelecekte İHA'lar scramjet teknolojisinin sahip olduğu tüm avantajlara da sahip olacaktır. Günümüzde scramjet modelleri, bunlara insansız modellerde dâhil sadece test amaçlıdır. 

İŞTE İHA’LARIN ÖZELLİKLERİ!

Uzaktan algılama:  Uzaktan algılma amacıyla üretilen İHA'ların bünyesinde elektromanyetik tayf algılayıcıları, biyolojik ve kimyasal sensörler bulunmaktadır. İHA'lar bünyesindeki elektromanyetik sensörler içerisinde tipik görsel spektrum, infrared ve near infrared kameraları ile radar sistemleri mevcuttur. Diğer elektromanyetik dalga dedektörleri ise microwave ve ultraviyole spektrum algılayıcıları olmakla birlikte, çok fazla kullanılmazlar. Biyolojik algılayıcılar havada bulunan çeşitli mikroorganizma ve biyolojik etkileri araştırmaya yarar. Kimyasal algılayıcılar ise havada bulunan elementleri inceler.

Taşıma:  İHA'lar sahip oldukları özelliklere göre yük taşıma kapasitesine sahiptirler. Yükler en fazla ana gövde içerisinde bırakılan boşlukta taşınır. Helikopter şeklindeki bazı İHA'larda ise gövde altına takılarak taşınır. Uçak gövdeli İHA'lar da gövde dışında yük taşıyabilir ancak bu sırada uçağın aerodinamik yapısının bozulmamasına özen gösterilmelidir. Bu gibi durumlarda genellikle gövde dışına takılan aerodinamik tüpler içerisinde yük taşınır.

Bilimsel araştırma:  İnsansız hava araçları pilotlu araçların uçamayacağı çok tehlikeli görevlerde rahatlıkla kullanılabilir. Amerikan Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi bir kasırga avcısı olarak 2006 yılından bu yana Aerosonde insansız uçak sistemini kullanmaktadır. Avustralya tarafından tasarlanan ve 35 poundluk sistem bir kasırga içine girerek Florida'da bulunan Ulusal Tayfun Merkezine gerçek zamanlı veri ve doğrudan iletişim üretmektedir. Önceleri insanlı hava taşıtları ile tayfunların uzağından alınan veriler günümüzde Aerosonde sistemi sayesinde tayfunun içerisinde kolaylıkla alınabilmektedir. Araştırmacılar ayrıca diğer gezegenleri keşfetmek için insansız hava araçları geliştiriyorlar.

Hassas saldırılar:  MQ-1 Predator model ve AGM-114 Hellfire ile yüklü İHA'lar günümüzde hassas bölgeleri bombalamakta kullanılmaktadır. Silahlı ilk Predator 2001 yılı sonundan itibaren Pakistan ve Özbekistan'da üslenmeye başlamıştır. Çoğu zaman suikast amaçlı olarak Afganistan topraklarında kullanılmaktadır. 2001'den günümüze Afganistan'da üslenmiş bulunan bazı İHA'ların Pakistan içerisinde suikastlarda kullanıldığı da rapor edilmiştir. İnsanlı uçak yerine bu gibi durumlarda insansız hava araçlarının kullanılmasının en önemli artısı, uçağın vurularak düşürülmesi ve pilotun yakalanması durumunda meydana gelen diplomatik utançtan kaçınılmasıdır. Ancak günümüzde İHA'ların dost kuvvetleri vurması veya izinsiz saldırılar sonucunda sivil insanların ölmesi bu utancın yerini almıştır.  Arap ülkelerinde üslenmiş bulunan bir Predator 3 Kasım 2002 tarihinde Yemen'de yaşamakta olan bir El-Kaide teröristine suikast düzenleyip öldürmüştür. Bu saldırı, Afganistan dışında bir ülkede yapılan ilk saldırı olarak kayıtlara geçmişti.

Arama ve kurtarma: İHA'lar ABD topraklarında en çok arama ve kurtarma görevlerinde kullanılmaktadır. Örneğin 2008 yılındaki Louisiana ve Texas'ta meydana gelen tayfunlar sırasında çok başarılı olmuşlardır. Örneğin deniz seviyesinden 18.000 ila 29.000 feet üzerindeki bir irtifada uçan Predator; arama, kurtarma ve hasar tespitinde kullanılmaktadır. Üzerinde görsel algılayıcılar (bunlar gündüz ve kızıl ötesi kameralar) ve sentetik diyafram radarı (SAR) bulunur. Predator'a ait SAR her türlü havada (bulutlu, yağmurlu veya sisli) gece veya gündüz süresinde gerçek zamanlı çok başarılı çekimler yapabilmektedir. SAR görüntüleri içindeki tutarlı değişim algılaması istisnai arama ve kurtarma yeteneği sağlar; tayfundan önce ve sonra çekilen resimler bilgisayar tarafından işaretlenerek hasar tespiti yapılır.

Dayanıklılık : İHA’lar pilotlu uçaklara nazaran çok daha uzun süre havada kalabilirler. Buradaki en büyük avantajları pilotların fiziksel dayanıklılıkları ile sınırlı olmamalarıdır. İnsansız bu uçuşlar araç türlerine göre değişir. İçten yanmalı motora sahip İHA'ların uçuş süresi ağırlık başına yaktığı yakıt oranına göre değişir. Güneş enerjisi ile çalışan İHA'lar potansiyel olarak sınırsız uçabilirler. Ancak bu dalda en uzun uçuş rekoru hâlen 2003 yılında düşerek parçalanmasına rağmen Aerovironment Helios Prototype modelinin elindedir. Yakıt ile uçan İHA'lar için en önemli sorun havada yakıt ikmalinin şu an için yapılamamasıdır. ABD Hava Kuvvetleri tarafından yapılan çalışmalar sonucunda 2010 yılından itibaren buna olanak sağlanacaktır. Defansif İleri Araştırma Projeleri Ajansı 5 yıl boyunca yere inmeden havada kalabilecek bir İHA yapmak için sözleşme imzalamıştır. Bu projenin adı "Vulture"dir. Üretici yerden herhangi bir yakıt desteği sağlamadan havada kalabilecek bir İHA yapmayı taahhüt etmiştir. 450 kilo olması düşünülen araç 60.000 ila 90.000 feet arasında bir irtifada uçacaktır.