Aldatmaz, Irmak Islah Projesini savundu

AK Parti Bartın Milletvekili Yusuf Ziya Aldatmaz, Öğretmen Evi’nde düzenlediği basın toplantısında DSİ tarafından Bartın Irmağı’nda gerçekleştirilen ıslah projesini de gündemine alırken slayt ve simülasyonlar eşliğinde proje hakkında detaylı bilgiler verdi.  

“Düşüncüleri alındı ve projeye başlandı”

Bartın gündeminde en çok tartışılan konuların başında gelen ve eleştirilen söz konusu projeyle ilgili Aldatmaz, “Bartın’da son zamanlarda eleştirilen bir proje haline geldi. Bu proje ile ilgili ilk milletvekili olduğumda Bartın’da ilk defa bir proje tanıtım toplantısı yaptık. Bu toplantıya Bartın’daki tüm STK’lar, muhtarlar, kurumlar geldi ve proje DSİ tarafından tanıtılarak halkımızın proje hakkındaki düşünceleri alındı ve projeye de başlandı.” dedi.

Ardından da Bartın Irmağı ile ilgili genel bilgi vererek sunumuna başlayan Milletvekili Aldatmaz, şunları kaydetti:

“Bartın Şehir Merkezi, Bartın Irmağı’nı oluşturan iki yan kol olan Bartın Çayı ve Kozcağız Çayı aralarında yer almaktadır. Şehir Merkezi doğudan ve kuzeyden Bartın Çayı, batıdan ise Kozcağız Çayı ile sınırlandırılmıştır. Bartın Çayı ve Kozcağız Çayı İl Merkezinin kuzeybatısında birleşerek Bartın Irmağı’nı meydana getirmekte ve Bartın Irmağı iki çayın birleşim yerinden kuzeybatıya doğru yönelerek yaklaşık 12 kilometre kadar sonra Boğaz mevkiinden Karadeniz’e dökülmektedir.  Bartın Irmağı’nın Karadeniz’e döküldüğü Boğaz mevkiinde askeri ve ticari amaçlı liman bulunmaktadır.”

Bartın’ın sel tarihini anlattı

Bartın’da daha önce yaşanan selleri de hatırlatan Aldatmaz, bu taşkınlardaki ırmaktaki su seviyelerine ilişkin de rakamsal verileri paylaşarak şunları aktardı:

“Bartın Irmağı’nda daha önce de taşkınlar yaşanmıştı. 1879 yılında Bartın Çayı sularının yükselmesi ile meydana gelen sel ve taşkın sonucu tarihi Kemerköprü çevresindeki yapıların zarar gördüğü bilinmektedir.

Mayıs 1919’da yağışlar Bartın Çayında taşkınlara sebep olmuş, Yalı semti ve Kırtepe eteklerine kadar olan saha sular altında kalmış, halk sokaklarda sandallarla gezdiği rivayet edilmektedir.

Nisan 1925’de Yalı semti ve çevresinde maddi hasarlar meydana getirmiştir.

30 Nisan ve 2 Mayıs 1975’de 29 Nisanda başlayan yağış Bartın Çayının yükselmesine sebep olmuş ve 1 Mayıs günü 617 metreküp/s debiye ulaşmıştır. Şehir içi bazı bölgeler su altında kalmıştır.

13 Ocak 1982’de bir gün öncesinde başlayan yağmur, Bartın şehir merkezinde taşkına neden olmuştur. Ölçülen 834 metreküp/s debi alt havzalarda zarara neden olmuştur.

28 Şubat 1989’da üst üste iki gün boyunca devam eden yağış ile 464 metreküp/s  debiye ulaşmış ve şehir merkezinde taşkına neden olmuştur.

7 Temmuz 1991’de Aynı gün başlayan yağış ile bin 151 metreküp/s debiye ulaşmış ve Tersane caddesinde ciddi zararlara neden olmuştur.

25 Temmuz 1995’de 20 Temmuz ile başlayan yağış 25 Temmuz günü 163.4 mm/kg yağışla taşkına dönüşmüştür. Yağış Bartın merkezde taşkına, Ulus, Arıt ve Kozcağız kollarında heyelan ve sele neden olmuştur. İstinat duvarları yıkılmış ve köprüler hasar görmüştür. Şehir merkezinde su seviyesi yaklaşık 7 m yükselmiştir. Arıt çayı üzerinde 36, Kozcağız çayı üzerinde 20 ve Bartın'da 51 adet konut zarar görmüştür.

21 Mayıs 1998’de 19 Mayıs 1998 günü öğleden sonra Bartın Çayı havzasında başlayan yağış 21 Mayıs günü en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Bartın Merkez metrekareye 166 mm, Ulus ilçesi metrekareye 180.60 mm, Kozcağız metrekareye 201.40 mm yağış almıştır.

Bartın Çayı suları normal seviyesinden 12 metre yüksekliğe ulaşmıştır. Eğimi yüksek yerlerde sel, yamaçlarda heyelan ve kütle hareketlerine sebep olmuştur. Bartın il merkezi 1 gün boyunca göl alanı olarak görev yapmış ve ertesi gün taşkın suları çekilmeye başlamıştır. Rüsubat temizlenmesi günlerce devam etmiştir. Uzun yıllardan bu yana meydana gelen en büyük hidrografik kökenli afet olarak Bartın tarihine geçmiştir.

4 Haziran 2000’de sağanak ve şiddetli yağmurlar nedeniyle Bartın Çayında su seviyesi yükselmiş ve yatak dışına taşmıştır. Alçak ve düz alanlarda 2m’ye kadar yükselmiştir. Özellikle Tersane Caddesi üzerindeki iş yerleri maddi hasara uğramıştır. Şehir isale hatları ve 68 köyde toplam 9 bin 792 dekar tarım arazisi zarar görmüştür.

23 Temmuz 2002’de Arıt alt havzasını etkileyen sel, Bartın Çayında kısmen su seviyesinin yükselmesine neden olmuştur. Arıt yerleşim merkezinde taşkın olayları yaşanmış ama Bartın merkezi afet anlamında etkilenmemiştir.

15 Temmuz 2009’da Bartın çayı, üç gün boyunca yağan toplam 299 kg/metrekarelik yağış sel ve taşkın meydana getirmiştir.

12 Haziran 2011’de Çatmaca mevkiinde yaka seli meydana gelmiştir.

21 Temmuz 2014’de 19 Temmuz 36,7 kg/metrekare , 20 Temmuz 89.4 kg/metrekare yağış miktarları, Şehir merkezi ve köylerde yaka seline neden olmuştur.

4 Şubat 2022’de Bartın Çayı havzasında üç gün boyunca meydana gelen yağışlar ve eriyen kar suları nedeniyle, Orduyeri Mahallesindeki gezi tekneleri sular altında kaldı. Bartın Irmağı su seviyesi yaklaşık 5 metre yükseldi.

26/28 Haziran 2022’de yaklaşık beş gün boyunca etkili olan ve özellikle son 24 saatte 80 kg/metrekarelik yağış ile su seviyesi 8m’nin üzerinde yükselerek Yalı mevki ve Kemerköprü meydanında ev ve iş yerlerini maddi zarar uğrattı. Su seviyesi Kemerköprü, Orduyeri ve Asma köprülerini aştı. Potbaşı Köprüsünde maksimum akım 724 metreküp/s mertebesinde ölçülmüştür.

9/10 Temmuz 2023’de Haziran 2022 tarihinde yaşanan taşkına benzer bir seyir izleyen taşkında Yalı Cami bölgesinden itibaren sular taşmaya başlamış ve meydanda bulunan ev ve iş yerlerinde maddi zarar oluşturmuştur. Potbaşı Köprüsünden maksimum akım 736 metreküp/s seviyesinde ölçülmüştür.

1998 yılında yaşanan büyük taşkınla benzer yağışların olduğu bu taşkın anında önceki yıllarda yapılan barajlar ve sel kapanlarının etkisi ile çok daha küçük bir taşkın meydana gelmesi engellenmiştir.”

500 yıllık hesaplamalar!

DSİ tarafından 500 yıllık verilere göre hazırlanan hesaplamalar sonucunda Bartın Irmağı’na saniyede bin 235 metreküp su geleceği tahmin edildiğini ifade eden Aldatmaz, “DSİ tarafından ‘Q500’ diye tabir edilen 500 yıllık hesaplamalara göre; Bartın Irmağı’na bin 235 metreküp saniyede su geleceği, Bartın çayına bin 44, Kozcağız çayına 413 metreküp saniyede su geleceği hesaplandı.” dedi.

Deniz suyu Potbaşına kadar giriyor

Yalı mevkiindeki su miktarının 2022 yılındaki selde 1,30’a, 2023 yılındaki selde 1,40’a kadar çıktığını ifade ederken 500 yıllık sel hesaplamalarına göre ise 2,5 metreye kadar çıkacağına dikkat çeken Aldatmaz, TOKİ Köprüsünün ilk 3 metrelik kısmının deniz suyu olduğunu belirtirken Potbaşı Köprüsüne kadar Karadeniz suyunun geldiğini söyledi. Aldatmaz, Bartın Irmağı’nı diğer ırmaklardan ayıran ve üzerinde taşımacılık yapılmasını sağlayan özelliğin de deniz suyunun içeriye kadar girmesi olduğunu dile getirdi.  

Proje ile sel sularının şehre girişi engellenecek!

Bartın Irmağı’nın 40 metrelik bir kanal içerisinde aktığını söyleyen Aldatmaz, sel geldiğinde genişlemesi gerektiğini söyleyerek, “Genişleme alanı da şehrin içi oluyor. Bu çalışma ile Bartın Irmağının kanalı, Bartın Irmağına zarar vermeden, ırmağın doğası korunarak 90 metreye çıkarılıyor. Orduyeri tarafına seddeleme ve diğer tarafa cam korkuluk yapılacak, gelen suları ırmağa aktarmak için de kanal yapılacak. Böylece Bartın Irmağının yatağı sel geldiğinde 90 metrelik bir yatağa dönüşecek. Ama Bartın Irmağının doğası ve dokusu da korunmuş olacak. Bu projenin esas amacı 500 yıllık sel hesaplamalarına göre Bartın Irmağında oluşabilecek seller ile şehir içinin zarar görmemesidir. Bu projenin örnekleri Rize Güneysu’da yapılmış. Heyelanda dahi proje sağlam bir şekilde kalmış. Camlara çürük diyenler camlar dayanmaz diyenler var. Bunlarla ilgili de gerekli testler DSİ tarafından yapılmıştır. Bu projenin Avrupa’da da örnekleri vardır. Proje kapsamında Yalı’da kapılar olacak. İnsanlar ırmak kıyısına inebilecek. Ambulans, itfaiye inebilecek. Yalnız su geldiğinde kapılar kapanacak ve gelen suyun şehre girmesi engellenecek.” ifadelerini kullandı.

“Başka imkan yok”

Projede en çok eleştirilen duvar yüksekliği ile ilgili de Milletvekili Aldatmaz, “Uygulama ile Emekliler Evine geldiğimizde beton yükseliyor. Çünkü orası düşük seviyede. Ya orayı yükselteceğiz ya da duvarı, başka imkan yok çünkü. Orada da betonu güzelleştireceğiz. Projemiz bittikten sonra çevresinde aydınlatması da olacak.” dedi.  

“Camın ardına su geçmeyecek”

Seddeleme ve korkuluk yapıldıktan sonra simülasyonlara göre Yalı bölgesine suyun girmeyeceğini söyleyen Aldatmaz, “500 yıllık sel verilerine göre cama kadar olan kısımda su yükseliyor. Emekliler Evine kadar su geliyor ama camın ardına da geçmiyor. Yalı’da 3,17 metreye kadar su çıkacak ama şehre su girmeyecek. Orduyeri Köprüsü’nden Hendekyanı bölgesine kadar 2,95 metreye kadar su çıkacak ama şehre su girmeyecek. Çadır Kafe’nin orada çalışma yok çünkü oradan karşıya yaya köprüsü yapılacak. Köprü ayaklarının hesaplaması yapılacak o yüzden oradaki çalışmalar devam ediyor.” diye konuştu.

“Derinleştirildiğinde daha çok deniz suyu gelecek”

Kamuoyunca da sıkça dillendirilen ırmak yatağında derinleştirme önerilerine ise “Derinleştirildiğinde daha çok deniz suyu gelecek. Zaten Bartın Irmağını yapan deniz suyudur.” yanıtını verdi.

“İnsanların zarar görmesini engelleyeceğiz”

Projenin devam edecek olan etaplarına ilişkin de bilgi veren Aldatmaz, son olarak özetle şunları söyledi:

“Şu andaki projemiz Orduyeri Köprüsünden TOKİ Köprüsüne kadar. Kemerköprü bölgesi ikinci etapta değerlendirilecek. Bu yıl Kozcağız’dan Bartın’a doğru 2,5 kilometrelik kısmı DSİ taşkınlara göre yapacak. Amacımız Kozcağız Barajından Bartın Gazhane’ye doğru ıslah yapmak. Projemizin amacı Yalı bölgesi, Kaynarca, Sanayi Bölgesini selden korumak ve taşkınları önlemek, mevcut proje ile 40 metrelik Bartın Irmağını sellerde 90 metreye çıkararak bölgedeki insanların zarar görmesini engellemek. Yalı’dan ırmağa giden su, yaka sellerinden gelen su muhakkak ırmağa basılacak. Bununla ilgili DSİ’nin çalışması olacak. Yine duvarın güzelleştirilmesi ile ilgili çalışma olacak. Bu proje Bartın Irmağı’na zarar vermeden şehrin içerisine girmesini engelleyecek projedir. Türkiye’de Bartın Irmağına benzer başka ırmak yoktur.”